هوش مصنوعی
هوش مصنوعی
به محض شنیدن یا خواندن اصطلاح هوش مصنوعی، تصاویر، صداها و فیلم های گوناگونی در ذهن ما شکل می‌گیرد. گاها صدای دستیارهای هوشمند تلفن های همراه مان مانند سیری، کورتانا و الکسا را می‌شنویم و یا تصاویر وحشتناک و نگران‌کننده‌ی فیلم‌های علم‌تخیلی همچون ترمیناتور و دایناسور های زنده ی پارک ژوراسیک را مجسم میکنیم. اینها کوچکترین نمونه های حضور مفهوم هوش مصنوعی در زندگی فردی، اجتماعی و شغلی ماست. در اینجا بیشتر با هوش مصنوعی آشنا میشویم.
هوش مصنوعی چیست؟
در علوم کامپیوتر و داده، هوش مصنوعی یا هوش ماشینی به نوع خاصی از هوشمندی و آگاهی گفته می‌شود که از ماشینی که انسان نیست به‌دست بیاید. در کتاب های تخصصی علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی به عنوان هر دستگاهی که توانایی درک محیط و فعالیت با حداکثر شانس موفقیت را داشته باشد معرفی می شود. مجموع اصطلاح هوش مصنوعی برای توصیف ماشین‌ها یا کامپیوترهایی به کار می‌رود که فعالیت‌های شناختی وابسته به ذهن انسان را به‌خوبی خود انسان و یا با اختلاف کمی انجام می دهند.
ازمیان فعالیت‌های مهم شناختی هوش مصنوعی می توان به حل مسئله و یادگیری مفاهیم اشاره کرد. درست است که هوش مصنوعی هم اکنون هم در تمام جنبه‌های زندگی انسان‌ها وجود دارد و به کار گرفته می‌شود اما همچنان بهترین سیستم‌های هوش مصنوعی امروزی نیز نمی‌توانند از برخی جهت‌ها با مغز انسان رقابت کنند. برای مثال، در سال 2016 برنامه کامپیوتری آلفاگو، بازیکن حرفه‌ای و اسطوره‌ای بازی Go را شکست داد. اما اگر از همان کامپیوتر بخواهیم اتومبیلی را براند یا راه برود یا حتی مونوپولی بازی کند، قطعاً نخواهد توانست به تنهایی چنین کارهایی را انجام دهد و حتماً باید توسط انسان برای آن هدف خاص ساخته شود و آموزش ببیند.
در متاورس پیشرفته نحوه کار، تجربه، بازی، معاشرت و یادگیری و بسیاری چیزهای دیگر باز تعریف خواهد شد؛ این دنیا کاملاً بی‌حد و مرز است. علاوه بر تفریح، بازی، کسب تجربه مجازی و… در متاورس می‌توان شغل مجازی، دارایی دیجیتال و فرصت های کسب درآمد بسیاری داشت.
همانطور که میدانید کلمه مصنوعی یا Artificial به آنچه گفته می‌شود که به صورت طبیعی بوجود نیامده و در واقع توسط انسان‌ها ساخته شده است و کلمه هوش یا Intelligence نیز به توانایی تفکر و آموختن براساس تجربه گفته می‌شود. براساس چنین تعاریفی، وابستگی نسبی هوش مصنوعی به انسان کاملا منطقی است. بنابراین به زبان ساده، هوش مصنوعی به توانایی تفکر یا یادگیری کامپیوتر یا ماشین گفته می‌شود اما برای اینکه فردی هوشمند و دارای هوش تلقی شود، باید یادگیری اتفاق بیفتد و فرد آموزش ببیند. در واقع انسان‌ها هم از روز اولی که به دنیا می‌آیند هوشمند نیستند و برای تبدیل شدن به فردی هوشمند و باهوش باید تحت آموزش قرار بگیرند. وقتی که انسان‌ها یاد می‌گیرند، در واقع مواردی را به خاطر می‌سپارند و اطلاعاتی را در مغزشان ذخیره میکنند. سپس از این اطلاعات ذخیره شده در مغز برای تصمیم‌گیری هوشمندانه استفاده می‌شود. در خصوص ماشین‌ها و هوش مصنوعی هم شرایط یکسان است و درست مشابه انسان‌ها کامپیوترها هم باید ابتدا یاد بگیرند و نمی‌توانند تا زمانی که آموزش ندیده‌اند هوشمند شوند.
تاریخچه هوش مصنوعی
و اما تاریخچه اصلی به سال های جنگ جهانی دوم بر می‌گردد. زمانی که نیروهای آلمانی برای رمز نگاری و ارسال ایمن پیام ها از ماشین enigma استفاده می کردند و دانشمند انگلیسی، آلن تورینگ در تلاش برای شکست این کدها برآمد. تورینگ به همراه تیمش ماشین bombe را ساختند که enigma را رمز گشایی می کرد. در سال 1936، تورینگ مقاله ای با عنوان درباره اعداد قابل محاسبه یا کاربردی در مسئله تصمیم گیری ارائه داد که در آن مفهوم یک ماشین جهانی که بعدا به عنوان ماشین جهانی تورینگ و سپس ماشین تورینگ نامیده شد. این ماشین از محاسبه هر چیزی که قابل محاسبه باشد، ارائه می دهد و این پیش درآمد رایانه مدرن محسوب می شود. هر دو ماشین enigma و bombe پایه های یادگیری ماشینی (machine learning) هستند که یکی از شاخه های هوش مصنوعی یا همان Artificial intelligence می‌باشد.
تورینگ ماشینی را هوشمند می‌دانست که بدون اینکه به انسان حس صحبت با ماشین را بدهد، با او ارتباط برقرار کند و این مسئله پایه علم هوش مصنوعی است یعنی ساخت ماشینی که مانند انسان فکر، تصمیم گیری و عمل کند.
و اما اگر به عقب تر بازگردیم میبینیم که موجودات هوشمندی که توانایی تفکر داشته باشند، در اسناد تاریخی از دوران باستان دیده میشوند. اولین تعریف از چنین موجوداتی، آنها را ابزارهایی با قابلیت داستان‌گویی می‌دانستند. پس از گذشت قرن‌ها، در کتاب‌های داستانی همچون فرانکشتاین و غیره نمونه‌هایی از ماشین‌های هوشمند دیده شدند. کاراکترهای موجود در داستان‌های مذکور، اولین چالش‌ها را درباره‌ی اخلاقیات حوزه‌ی هوش مصنوعی مطرح کردند و به‌نوعی موجب تولد نگرانی‌ها نیز شدند.
اما از طرفی توسعه‌ی علومی همچون عصب‌شناسی و نظریه‌ی اطلاعات و سایبرنتیک، محققان را به تصور و تحقیق درباره‌ی احتمال توسعه‌ی یک مغز الکترونیکی واداشت. تورینگ، پرسش امکان‌پذیر بودن هوشمندی ماشین را به این پرسش تغییر داد. سوالی که مطرح شد این بود که آیا یک ماشین می‌تواند رفتارهای هوشمندانه انجام دهد یا نه؟
اولین مقاله‌ی رسمی که در این حوزه نوشته شد، در سال 1934 و توسط مک‌کولا و پیتس بود که نورون‌های مصنوعی را با توجه به نظریه‌ی کامل بودن تورینگ تعریف کردند. حوزه‌ی تحقیق پیرامون هوش مصنوعی، در سال 1956 و آزمایشگاهی در کالج دارتموث متولد شد. جان مک‌کارتی این حوزه را از زیرمجموعه‌ی سایبرنتیک و نظریه‌های سایبرنتیست‌هایی همچون نوربرت وینر خارج کرد و اصطلاح هوش مصنوعی به نوعی توسط او متولد شد.
از پیش‌گامان و رهبران حوزه‌ی هوش مصنوعی می‌توان به آلن نول، هربرت سیمون، جان مک‌کارتی، ماروین مینسکی و آرتور ساموئل اشاره کرد. آنها به‌کمک دانشجویان خود برنامه‌هایی توسعه می‌دادند که رسانه‌های جهان، لقب عجیب و غیر واقعی را برایشان انتخاب می‌کردند.
انواع هوش مصنوعی
هوش مصنوعی محدود که نام دیگر آن هوش مصنوعی ضعیف یا Weak AI است، صرفا بر یک کارکرد خاص متمرکز است و نمی‌تواند فراتر از آن فعالیت کند.
هوش مصنوعی محدود بر زیرمجموعه‌ای واحد از کارکردهای شناختی تمرکز دارد. کاربردهای این نوع هوش مصنوعی در زندگی ما و با توسعه هرچه بیشتر یادگیری ماشین و یادگیری عمیق، بیش از پیش فراگیر شده است.
هوش مصنوعی عمومی که به هوش مصنوعی قوی یا Strong AI نیز معروف است، یکی دیگر از انواع هوش مصنوعی به حساب می‌آید که می‌تواند هر کارکرد هوشمندانه انسانی را درک کند و آن را یاد بگیرد.
هوش مصنوعی عمومی به‌کارگیری مهارت و استفاده از دانش را در زمینه‌های مختلف برای ماشین ممکن می‌سازد. فوجیتسو یکی از سریع‌ترین ابرکامپیوترهای جهان به نام کامپیوتر K را ساخته است. این پروژه یکی از مهم‌ترین فعالیت‌ها در راستای دستیابی به هوش مصنوعی قوی به حساب می‌آید.
شبیه‌سازی یک ثانیه عملکرد اعصاب انسانی تقریبا 40 دقیقه زمان نیاز دارد. بنابراین نمی‌توان به سادگی مشخص کرد که دستیابی به هوش مصنوعی قوی به‌زودی امکان‌پذیر خواهد بود یا خیر.
هوش مصنوعی برتر یکی از انواع هوش مصنوعی است که فراتر از هوش انسانی به حساب می‌آید و می‌تواند هر کاری را بهتر از انسان انجام دهد. چشم‌انداز ابر هوش مصنوعی نه صرفا شبیه‌سازی و درک احساسات انسانی است، بلکه شامل قابلیت برانگیختن عواطف، نیازها، باورها و آرزوهای انسانی نیز می‌شود. در حال حاضر، دستیابی به این هدف در حد یک فرضیه است. برخی ویژگی‌های برجسته ابر هوش مصنوعی شامل فکر کردن، حل معما، قضاوت کردن و تصمیم‌گرفتن به صورت مستقل است.
کاربرد های هوش مصنوعی
کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی ما تقریبا بی شمار هستند و هرکدام گوشه ای از زندگی ما را اشغال کرده اند. در این بخش با برخی از جالب ترین کاربردهای آن آشنا می شویم.
- لیبل گذاری خودکار تصاویر
- پاسخ دهی خودکار در اپلیکیشن های ارتباطی
- اتومبیل خودکار
- طراحی لباس بر اساس سلیقه کاربران وب سایت های فشن
- نقشه و مسیریابی
- بازارهای مالی
- ربات های پزشکی
لیبل گذاری خودکار تصاویر
زمانی که تصاویر خود را در Google Photos ذخیره میکنید، این تصاویر به صورت خودکار توسط هوش مصنوعی به کار رفته در موتور گوگل برچسب گذاری و دسته بندی میشوند. به عنوان مثال تصاویر مربوط به یک شخص خاص در یک دسته و تصاویر مربوط به مناظر طبیعی در دسته ای دیگر قرار می‌گیرند و برای جستجو کافی است یک عکس جدید از یک نفر بگیرید و آن عکس را در آلبوم تصاویر جستجو کنید. خواهید دید که تمام عکس‌هایی که فرد مورد نظر در آنها حضور داشته ظاهر خواهند شد.
پاسخ دهی خودکار در اپلیکیشن های ارتباطی
اگر با Google Allo کار کرده باشید، حتما دقت فوق‌العاده بالای آن در پاسخ های پیشنهاد شده به ازای پیام‌هایی که دریافت می کنید یا قصد دارید ارسال کنید، شما را شگفت‌زده کرده است. این سیستم که برای اولین بار در نرم‌افزار Gmail مورد استفاده قرار گرفت، در ابتدا توسط یک شبکه عصبی مصنوعی ساده، پیام را بررسی میکند تا بتواند تشخیص دهد که آیا می‌تواند به آن پاسخ خوبی بدهد یا خیر. در صورتی که پاسخِ این شبکه مثبت بود، با استفاده از یک شبکه عصبی بازگشتی ژرف پاسخ مناسب تولید می‌شود.
اتومبیل خودکار
یکی از جذاب‌ترین و پردرآمدترین شغل ها در دنیای مدرن امروز و صنعت مهندسی، طراحی اتوموبیل‌های خودکار است که تماما بر اساس هوش مصنوعی و یادگیری ژرف بنا نهاده شده است. با اینکه هنوز تا قابل استفاده شدن این سیستم ها در زندگی روزمره در تمامی نقاط جهان و نه تنها کشورهای توسعه یافته فاصله داریم اما شرکت هایی مثل Waymo و Tesla به صورت خیلی جدی در حال کار و پژوهش در این حوزه هستند و به زودی شاهد فراگیر شدن این سیستم ها و همینطور پهباد‌های خودمختار خواهیم بود.
طراحی لباس بر اساس سلیقه کاربران وب سایت های فشن
این روز ها بیشتر سایت‌های خرده‌فروشی پوشاک آنلاین، از سیستم های پیشنهاد دهنده Recommender Systems برای پیشنهاد محصولات به کاربران خود و افزایش Conversion Rate بهره می‌برند، با این حال محققان پا را فراتر گذاشته و اقدام به ساخت الگوریتم هوشمندی برای طراحی و تولید یک لباس جدید بر اساس سلیقه کاربر کرده اند که الگوی پوششی افراد را آنالیز میکند و براساس آنها، انواع مختلف استایل های مناسب را برای افراد پیشنهاد میکند.
نقشه و مسیریابی
هوش مصنوعی تجربه سفر کردن و پیدا کردن آدرس را به شدت بهبود بخشیده است و آن را برای افراد در اقسا نقاط جهان راحت تر کرده است. اکنون می‌توانید به جای تکیه بر نقشه‌های چاپ شده یا پرس‌وجو در مورد مسیر از Waze، Google Maps یا Apple Maps حتی اپلیکیشن فارسی مانند بلد و نشان را در تلفن خود نصب و استفاده کنید و مسیر مقصد خود را از این طریق پیدا کنید. نرم افزار‌های ناوبری پای خود را از این هم فراتر گذاشته‌اند و زمان رسیدن شما به مقصد را تخمین می‌زن و حتی تراکم ترافیک را نیز به شما گزارش میدهد.
هوش مصنوعی در بازارهای مالی
صنعت مالی برای تصمیم‌گیری با دقت و قابل اعتماد، گزارش‌دهی بی‌درنگ و پردازش حجم بالایی از داده‌های قابل اندازه گیری متکی است، هوش مصنوعی نسبت به انسان در همه مهارتهای مورد نیاز برتری دارد و می‌تواند تمام عملیات‌ها را با دقت و سرعت بالا انجام دهد. برنامه‌های تریدر خودکار از هوش مصنوعی و الگوریتمهای یادگیری ماشین برای اسکن داده‌ها در بازارها و پیش‌بینی رشد یا نزول سهام یا سبد استفاده میکنند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ در حوزه مالی برای مدیریت دارایی از هوش مصنوعی بهره می‌برند. سرمایه‌گذاران به کاربرد هوش مصنوعی پی‌برده است و به سرعت در حال به‌کارگیری معاملات الگوریتمی و دستیارهای معاملاتی یا اصطلاحا چت بات در انجام معاملات روزمره خود هستند.
ربات های پزشکی
یکی از مشکلات پزشکان معمولا ساعات شغلی نامناسب است که این موضوع با استفاده از هوش مصنوعی حل می شود و علاوه بر این استفاده از آنها در شناسایی بیماری ها و سلول های سرطانی کار را راحت تر می کند و همچنین هوش مصنوعی توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از آزمایشات پزشکی را دارد و می تواند در زمینه پیشگیری از بیماری ها موثر باشد. همچنین ربات های پزشکی که اقدامات پرستاری را آموخته اند اکنون در کشورهایی مانند ژاپن، سوئد و آلمان به کار گرفته میشوند که این در نوع خود فوق العاده است.
کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی ما تقریبا بی شمار هستند و هرکدام گوشه ای از زندگی ما را اشغال کرده اند.
وبسایت های هوش مصنوعی
هنگامی که در زمینه هوش مصنوعی کار میکنید یا حتی به مفاهیم آن علاقه مندید، باید دانش خود را در این خصوص به طور مداوم به روز کنید، تا از لغزش در مسیر این دانش هوشمند در امان بمانید.
چند نمونه کاربردی از سایت هایی که در زمینه هوش مصنوعی کار میکنند را در زیر مشاهده میکنید:
- Al trends
- Auto draw
- Computoser
Al trends
این سایت یکی از پربازدیدترین وبلاگ‌های هوش مصنوعی است که بینش‌هایی را در مورد برنامه‌های کاربردی در تجارت الکترونیک، مراقبت‌های بهداشتی و انرژی در میان بسیاری از صنایع دیگر ارائه میدهد. این منبع عالی، مناسب هر کارآفرینی است که می‌خواهد با استفاده از یک فناوری در حال ظهور، رقابتی چشمگیر داشته باشد. علاوه بر آخرین اخبار، جزئیات رویدادها و وبینارهای آینده را نیز در این سایت خواهید یافت.
Auto draw
سایت AutoDraw ابتدا خط‌خطی‌های کاربران را بررسی میکند و سپس تلاش میکند که این موارد را با طرح‌های حرفه‌ای‌تر جایگزین کند. اگرچه این سایت ظاهر بسیار ساده‌ای دارد، ولی در حقیقت با استفاده از الگوریتمهای پیچیده می تواند طرح‌های کاربران را با پایگاه اطلاعاتی وسیعی مقایسه کند. در ضمن باید خاطرنشان کنیم که هرچقدر طرح شما جزئیات بیشتری داشته باشد، این الگوریتم‌ها می‌توانند کار خود را با دقت بیشتری انجام دهند.
Computoser
یکی از وبسایت‌های عجیب که از هوش مصنوعی استفاده میکند computoset نام دارد. شاید بتوان آن را یک موسیقیدان خواند که قادر است با توجه به علایقی که دارید موسیقی‌های متفاوتی را تولید کند. بعد از آنکه تنظیمات مورد نظر خود را اعمال کردید، الگوریتم مورد استفاده در Computoser تلاش میکند تا یک موسیقی منحصر به فرد و جدید را برایتان ایجاد کند. همچنین اگر از آن خوشتان بیاید می‌توانید آن را دانلود کرده و برای همیشه در حافظه همراه خود داشته باشید.
سایت های AI Trend ، Auto Draw ، Computoser چند نمونه کاربردی از سایت هایی هستند که در زمینه هوش مصنوعی کار میکنند
بازارکار رشته های مرتبط با هوش مصنوعی
با توجه به آمارها، فرصت‌های شغلی هوش مصنوعی در جهان در سال‌های اخیر چندین برابر شده است و مشاغل مرتبطی بصورت کاربردی با رشته هوش مصنوعی به وجود آمده، از اکتشافات فضایی و نجوم گرفته تا صنایع غذایی و کشاورزی باعث ایجاد شغل شده است.
رشته هوش مصنوعی در بازار کار و صنایع مختلف، باعث تحولات عظیمی به ویژه در موارد غیر ممکن شده و از این رو رشد همیشگی و مداوم در بازار کار رشته هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
شرکت‌های بزرگ و پیشگام در حوزه هوش مصنوعی در جهان همچون اینتل، تسلا، مایکروسافت، گوگل، متا، آمازون و … نقش کلیدی و مهمی به عنوان رهبران صنعت حوزه هوش مصنوعی دارند. علاوه بر این شرکت‌ها، مجموعه شرکت‌های دیگری نیز هستند که باعث رشد بازار کار رشته هوش مصنوعی در جهان میشوند.
میزان ارقام مالی که به عنوان حقوق و دستمزد به کارشناسان و متخصصین رشته هوش مصنوعی در بازار کار بین‌المللی پرداخت می‌شود، به شدت بالا است. در کشورهای پیشرفته دنیا، افراد علاقمند به تکنولوژی هوش مصنوعی با یادگیری یکی از گرایش‌های شاخه هوش مصنوعی همچون ماشین لرنینگ، دیپ لرنینگ، پردازش زبان طبیعی، شبکه عصبی و غیره، می‌توانند وارد بازار کار رشته هوش مصنوعی شوند و در شرکت‌ها و استارتاپ‌های مرتبط با رشته هوش مصنوعی مشغول به کار شوند.
بر اساس آمارهایی که از سایت‌های مرتبط شغلی همچون LinkedIn و Indeed به دست آمده است، در چندسال اخیر مشاغل مرتبط با رشته هوش مصنوعی به طرز چشمگیری افزایش داشته است. طبق پیش‌بینی‌های انجام شده توسط محققان در سال 2022، ارزش کسب و کارهای مرتبط با هوش مصنوعی مبلغی نزدیک 4 تریلیون دلار خواهد بود، علاوه بر این بیشترین درآمد در رشته هوش مصنوعی برای مشاغل مرتبط با مهندسی یادگیری ماشین است و این اتفاق در حالی است که این مشاغل نسبت به سال های گذشته و در مقایسه با سال 2018، در حدود 6 درصد رشد کرده است. در این بین ارقامی که به عنوان دستمزد به متخصصین مشاغل مرتبط با رشته هوش مصنوعی پرداخت می‌شود بر اساس رزومه، سابقه کار و میزان مهارت و تخصص متفاوت است.
با پیشرفت هوش مصنوعی، کاربردهای آن هم بیشتر می‌شود. اما متاسفانه یک تکنولوژی جدید قدرتمند همواره در معرض خطر سوءاستفاده قرار دارد. این خطرات تمام جنبه‌های زندگی روزمره‌ی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ از حریم خصوصی و امنیت سیاسی گرفته تا اتوماسیون شغل‌ها. اولین گام در کاهش خطرات هوش مصنوعی این است که تصمیم بگیریم این فناوری در چه موقعیت‌هایی استفاده شود و در چه شرایطی از استفاده از آن اجتناب کنیم.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.